Türkiye’de elektrik üretiminin yüzde 30,2’si hidroelektrik, yüzde 24,4’ü doğalgaz, yüzde 10,8’i rüzgâr, yüzde 10’u ithal kömür, yüzde 9,7’si linyit, yüzde 9,7’si güneş, yüzde 1,6’sı jeotermal ve yüzde 3,6’sı diğer kaynaklardan üretiliyor.
Devlet su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü, 2023 yılının ilk altı aylık döneminde Türkiye’de üretilen elektrik enerjisi ile ilgili açıklama yaptı.
HES’lerin elektrik üretimine katkısının büyük olduğu vurgulanan açıklamada, şu bilgilere yer verildi; “Enerji üretim sürecinde hiçbir atık maddeye ve karbon salınımına sebep olmayan hidroelektrik santraller (HES), ülkemizin enerji ihtiyacının karşılanmasına büyük katkı sağlıyor. Ülkemizde 2023 yılının ilk yarısında üretilen toplam 145 milyar 372 milyon kilovatsaatlik elektrik enerjisinin, yüzde 22,73’üne denk gelen 33 milyar 44 milyon kilovatsaatlik kısmı HES’lerden elde edildi. Hidroelektrik santrallerden elde edilen elektrik enerjisinin 20 milyar 259 milyon kilovatsaatlik kısmı barajlı HES’lerle, 12 milyar 785 milyon kilovatsaatlik kısmı ise nehir tipi HES’lerle üretildi.
Yeşil enerji üretimiyle küresel ısınma ile mücadelede önemli ve etkin rolü bulunan HES’ler, iklim değişikliği ile sıklığı ve şiddeti artan, etki alanı genişleyen taşkın ve kuraklık gibi afetlerin tesirlerinin azaltılmasına da katkı sağlıyor. Depolamalı HES’ler taşkın akımlarını rezervuarında tutarak afetlerin yaşanmasına mani oluyor ya da taşkının etkilerini azaltıyor. Nehir tipi santraller ise taşkın akımlarını düzenleyerek regülatör yapıları vasıtasıyla taşkının yıkıcı etkilerini arttıran iri rusubi malzemeleri (kaya, ağaç gövdesi, kütük vb.) tutuyor. Depolamalı HES’ler, yağışlı dönemlerde biriktirdiği suyu, kurak periyotlarda kullanıcıların hizmetine sunarak su azlığından kaynaklanan sıkıntıları da gideriyor.
Hidroelektrik santraller diğer yenilenebilir enerji santrallerinden kendisini ayıran çok yönlü faydalara da zemin hazırlıyor. Depolamalı tesislerde sulama, su ürünleri üretimi, turizm ve suyolu taşımacılığı gibi yeni gelir getirici faaliyetler yapılabiliyor.
2023 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla ülkemizin elektrik kurulu gücünün yaklaşık üçte biri HES’lerden oluşuyor. Ülkemizin elektrik kurulu gücünün kaynaklara göre dağılımı şu şekilde: %30,2 hidroelektrik, %24,4 doğalgaz, %10,8 rüzgâr, %10 ithal kömür, %9,7 linyit, %9,7 güneş, %1,6 jeotermal, %3,6 diğer.”
BİNGÖL’DE BULUNAN HES’LER
Bingöl’de de akarsular üzerine birçok baraj ve HES inşa edildi. Bingöl’deki 4 baraj ve HES’te yıllık 4 bin GWh’nin üzerinde enerji üretimi yapılabiliyor.
KİĞI BARAJI VE HES: Bingöl’deki barajlardan biri olan Kiğı Barajı ve HES, 175 metre yüksekliğiyle Türkiye’de kendi sınıfında 4., bütün barajlar içerisinde ise 8. sırada yer alıyor. Kiğı Barajı ve HES, yıllık 650 GWh enerji üretim kapasitesine sahip.
ÖZLÜCE BARAJI VE HES: Kil çekirdekli kaya dolgu tipinde bir baraj olan Özlüce Barajı'nın gövde hacmi 15 milyon metreküptür. 200 MW kurulu güce sahip olan barajın yıllık toplam enerji üretim kapasitesi 600 milyon KWh'dir.
AŞAĞI KALEKÖY BARAJI VE HES: Aşağı Kaleköy Barajı ve HES, Murat Nehri üzerinde kurularak 2020 yılında elektrik enerjisi üretmeye başladı. 500 MWe kurulu güce sahip olan barajda, yıllık 1.219,20 GWh enerji üretimi yapılıyor. Aşağı Kaleköy Barajı ve HES, Türkiye’de özel sektör tarafından gerçekleştirilen en büyük kurulu güce sahip altıncı HES projesi olarak biliniyor.
YUKARI KALEKÖY BARAJI VE HES: Yukarı Kaleköy Barajı ve HES, Murat Nehri üzerinde kurularak 2018 yılı itibariyle elektrik üretmeye başladı. Kurulu gücü 626,85 MWe olan baraj, yıllık 1.957,17 GWh enerji üretim kapasitesine sahip.
Abdulkadir BEĞSARI