İlkbahar ile birlikte Bingöl Dağları rengarenk çiçeklerle süslenmeye başlandı. Bingöl başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu’nun birçok ilinde görülen ters laleler, karların erimesiyle birlikte gün yüzüne çıktı.
Nesli tehlike altında bulunan ve bölgede “ağlayan gelin” ve “hüzün çiçeği” olarak da biline ters laleler, Bingöl Dağlarında çiçek açmaya başladı. Bingöl Merkez Topalan ve Gökçeli köyleri başta olmak üzere birçok bölgede doğal ortamında yetişen ters laleler, 15 ila 20 gün arasında yaşayabiliyor.
TERS LALELERİ KOPARMANIN CEZASI BÜYÜK
Bingöl başta olmak üzere Doğu Anadolu’nun birçok ilinde doğal ortamda yetişen ters laleleri koparmanın cezası büyük. Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan ters laleleri koparanlara 244 bin TL para cezası kesilecek. Ters lalelerin yok olmaması için bölge insanının daha hassas davranması gerekiyor.
TERS LALELERİN ORTAYA ÇIKIŞI
Ters lalelerin kökeni tam olarak bilinmese de, doğal yayılım alanlarının Orta Asya’dan Anadolu’ya, oradan da İran, Afganistan, Pakistan ve Himalayalar’a uzandığı biliniyor. Bölgenin endemik türlerinden biri olarak kabul edilen ters laleler, özellikle soğuk ve yüksek rakımlı bölgelerde gelişen bir türdür ve bu adaptasyonları, onların sert iklim koşullarına dayanıklılığını artırıyor.
TERS LALELER İLE İLGİLİ EFSANELER
Kültürel olarak ters lalelerin ortaya çıkışına dair çeşitli efsaneler bulunuyor.
Bu efsaneler şöyledir:
-Hristiyan Rivayeti: Hz. İsa’nın çarmıha gerilişine tanık olan Hz. Meryem’in gözyaşlarının toprağa düştüğü yerde ters lalelerin filizlendiği söylenir. Bu nedenle “ağlayan gelin” adı verilmiş ve hüzün sembolü olarak görülmüştür.
-İslam Rivayeti: Kerbela’da Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in katledilişinden dolayı lalelerin ters döndüğü ve kırmızı renkte açtığına inanılır.
-Folklorik Efsane: Ferhat ile Şirin’in kavuşamayan aşk hikayesine dayanarak, çiçeğin boynunun bükük olduğu ve bu acıyı temsil ettiği anlatılır.
TERS LALELERİN YAŞAM SÜRESİ
Ters laleler, kısa ömürlü çiçeklenme dönemleriyle bilinir. Genellikle ilkbaharda, mart ve mayıs ayları arasında çiçek açarlar ve bu süre 15-20 günle sınırlıdır. Çiçekler, yere doğru bakan çan şeklinde yapıları ve parlak renkleriyle (kırmızı, turuncu, sarı) dikkat çeker. Çiçeklenme döneminde bitki, soğanında enerji depolayarak bir sonraki yıla hazırlanır. Soğuk havalarda yaprakları donabilir, ancak güneş ışığıyla tekrar canlanır ve büyümeye devam eder. Bu dayanıklılık, ters lalenin yüksek rakımlı ve karasal iklimlerde yetişmesine olanak tanır.
TÜRKİYE’DE 43 TÜRÜ BULUNUR
Türkiye’de 167 ters lale türünden 43’ü bulunur ve bunların 20’si endemiktir. Ters lalelerin, yoğun olarak Bingöl, Hakkari, Van, Elazığ ve Tunceli illerinde yaşam bulduğu biliyor.
Abdulkadir BEĞSARI
